streszczenie Reinhard Tristan Eugen Heydrich (ur. 7 marca 1904 w Halle, zm. 4 czerwca 1942 w Pradze) – niemiecki oficer wywiadu, nazista, esesman w stopniu Obergruppenführera, oficer policji w stopniu generała; szef Służby Bezpieczeństwa w latach 1932–1939, Gestapo w latach 1934–1939, Głównego Urzędu Bezpieczeństwa Rzeszy w latach 1939–1942, prezydent Interpolu w latach 1940–1942, zastępca protektora Czech i Moraw w latach 1941–1942. Organizator konferencji w Wannsee i zbrodniarz hitlerowski będący jednym z głównych współodpowiedzialnych za Holocaust. Reinhard Heydrich był synem niemieckiego muzyka i śpiewaka operowego. W 1922 roku wstąpił do niemieckiej marynarki wojennej, szybko awansował, lecz 9 lat później został z niej usunięty w konsekwencji skandalu obyczajowego. Wówczas, pozbawiony perspektyw i w trudnej sytuacji materialnej potęgowanej problemami finansowymi rodziny, wstąpił do NSDAP i do SS. Heinrich Himmler, będąc pod wrażeniem jego osoby i zdolności, powierzył mu zadanie organizowania wewnątrzpartyjnej służby wywiadowczej, która z biegiem czasu przekształciła się w Sicherheitsdienst, czyli Służbę Bezpieczeństwa. Organizacja szybko się rozwijała i w niecałe trzy lata Heydrich oraz jego przełożony Himmler uzyskali kontrolę nad policją polityczną całych Niemiec. 22 kwietnia 1934 roku Heydrich został mianowany kierownikiem Gestapo. Był jednym z organizatorów nocy długich noży i współtworzył listę ludzi, którzy mieli zostać skrytobójczo zamordowani. 26 czerwca 1936 roku stanął na czele Sicherheitspolizei, czyli Policji Bezpieczeństwa, która była organem powstałym z połączenia Gestapo i policji kryminalnej. W dalszym ciągu pełnił funkcję kierownika Służby Bezpieczeństwa. Jako wysoki urzędnik III Rzeszy dążył do ciągłego rozszerzania definicji wrogów Rzeszy i przyjmowania na wysokie stanowiska państwowe osób na podstawie głębokiego zaangażowania ideologicznego i odpowiednich kryteriów „rasowych”. 27 września 1939 roku został kierownikiem Głównego Urzędu Bezpieczeństwa Rzeszy, instytucji będącej połączeniem Policji Bezpieczeństwa i Służby Bezpieczeństwa. W 1939 roku Heydrich zorganizował prowokację gliwicką, która stanowiła pretekst do ataku III Rzeszy na II Rzeczpospolitą. Po wybuchu II wojny światowej utworzone i nadzorowane przez Heydricha Einsatzgruppen – których głównym celem miało być „neutralizowanie” ośrodków potencjalnego oporu wobec nazistów poprzez mordowanie polskich intelektualistów, ludzi nauki, wysokich urzędników i Żydów – dokonywały zbrodni wojennych i aktów terroru na nieznaną dotąd skalę. Podobne zadania oddziały SS wykonywały podczas Operacji Barbarossa. W jej trakcie Heydrich przypuszczalnie wydał ustny rozkaz mordowania Żydów bez względu na wiek, płeć i poglądy polityczne. 24 września 1941 roku Heydrich został mianowany przez Adolfa Hitlera protektorem Czech i Moraw, aby pogłębić eksploatację gospodarczą tego kraju – w szczególności sektora zbrojeniowego – oraz poskromić odradzający się w Czechach ruch oporu. Wprowadził stan wojenny i drastyczne środki terroru takie jak rozstrzeliwania, wysiedlenia, przymusowa rekrutacja robotników i propaganda. Dążył także do nasilenia germanizacji narodu czeskiego. Pozostał jednocześnie szefem Głównego Urzędu Bezpieczeństwa Rzeszy (RSHA). 27 maja 1942 roku spadochroniarze rządu emigracyjnego Czechosłowacji dokonali zamachu na Heydricha (Operacja Anthropoid). Choć sama akcja zakończyła się niepowodzeniem, Heydrich zmarł osiem dni później wskutek powikłań pooperacyjnych i sepsy. Był najwyższym rangą niemieckim funkcjonariuszem zabitym w zamachu podczas II wojny światowej. Pogrzeb Heydricha był największą tego rodzaju uroczystością w dziejach III Rzeszy. Na fali prześladowań odwetowych aresztowano ponad 3 tysiące osób, 1327 skazano na śmierć, a kilka dalszych tysięcy zesłano do obozów koncentracyjnych. Po fałszywej informacji, że sprawcy ukrywają się w Lidicach, wszyscy mężczyźni będący mieszkańcami wsi zostali rozstrzelani, a ona sama została zrównana z ziemią. Nazwa wsi stała się wówczas symbolem walki przeciwko nazistom. Zamachowcy ukrywający się w prawosławnym soborze Świętych Cyryla i Metodego w Pradze zostali zdekonspirowani wskutek zdrady i zabici przez oddziały SS w dniu 18 czerwca. Heydrich fanatycznie nienawidził narodu żydowskiego. Jest uważany za jednego z głównych organizatorów Holocaustu. Początkowo popierał emigrację Żydów z terenów okupowanych przez nazistów, ale ostatecznie uznał, że „kwestia żydowska” wymaga „rozwiązania terytorialnego”. 31 lipca 1941 roku Göring upoważnił Heydricha do opracowania „pełnego rozwiązania kwestii żydowskiej w niemieckiej strefie wpływów w Europie”. Zdaniem niektórych historyków dokument ten wyznacza granicę między żywiołowymi pogromami a systematycznym ludobójstwem, zdaniem innych decyzja o ostatecznej eksterminacji narodu żydowskiego zapadła pod koniec 1941 roku. Heydrich zorganizował także konferencję w Wannsee i kierował jej przebiegiem. Po tym, jak zmarł w dniu 4 czerwca 1942 roku, naziści w hołdzie dla niego systematyczne mordowanie Żydów nazwali Operacją Reinhard.

kontekst: Bezpośrednim przełożonym Heydricha był Himmler; zdaniem niemieckiego historyka Mario R. Dederichsa byli to „nierozłączni partnerzy”. Rudolf Diels nazywał ich „czarnymi bliźniakami”. Odnośnie do współpracy Himmlera i Heydricha krążyło w nazistowskich kręgach władzy porzekadło: Himmlers Hirn heißt Heydrich, co oznacza „Mózg Himmlera to Heydrich”. Choć do czasu, kiedy został protektorem Czech i Moraw, Heydrich zawsze był podwładnym Himmlera, wielu nazistów sądziło, iż to w rzeczywistości Heydrich manipuluje swoim przełożonym dzięki niezwykle rozwiniętym zdolnościom retorycznym. Podobnie rozpowszechniony był pogląd, że Himmler jest człowiekiem o mniejszych zdolnościach od Heydricha i to właśnie jemu zawdzięcza on swoją karierę; wszelako zdaniem Felixa Kerstena Heydrich okazywał swemu przełożonemu „zupełnie niezrozumiałą służalczość”. Heydrich rzekomo nie pragnął zająć stanowiska Himmlera, gdyż odpowiadała mu sytuacja, w której to jego przełożony bierze na siebie polityczną odpowiedzialność za funkcjonowanie aparatu represji, a on sam ma możliwość działania z ukrycia. Wszystkie funkcje reprezentacyjne Heydrich zostawiał Himmlerowi.

pytanie: Czy Heydrich miał opinię dobrego mówcy?
zaznaczony fragment: wielu nazistów sądziło, iż to w rzeczywistości Heydrich manipuluje swoim przełożonym dzięki niezwykle rozwiniętym zdolnościom retorycznym
odpowiedź (forma bazowa): tak
pytanie nieodpowiadalne: nie