streszczenie Herkules I d’Este (ur. 26 października 1431 w Ferrarze, zm. 15 czerwca 1505 tamże) – syn Mikołaja III d’Este, książę Ferrary i Modeny w latach 1471–1505. Władzę przejął po śmierci Borsa d’Este i pokonaniu syna Leonella d’Este, Mikołaja. W 1473 roku dla umocnienia swej pozycji poślubił córkę króla Neapolu, Eleonorę Aragońską. W 1476 roku ostatecznie rozprawił się z pretendentem do tronu Mikołajem d’Este. W latach 1478–1479 dowodził wojskami florenckimi w wojnie z papiestwem i Królestwem Neapolu. W 1482 roku zaniepokojona wzrostem znaczenia Ferrary Wenecja wypowiedziała Herkulesowi I wojnę. Jesienią wojska weneckie obległy miasto, które z trudem się obroniło. Sytuację odmieniło przejście papieża na stronę Ferrary. Sprzymierzonym nie udało się ostatecznie pokonać Wenecjan. W wyniku zawartego w 1484 roku pokoju Herkules I utracił Rovigo i Polesine. W latach 1490–1491 umocnił przez małżeństwa swych dzieci związki Ferrary z Mantuą i Mediolanem. Dwukrotnie w 1494 i 1499 roku poparł wkraczających do Włoch Francuzów. W 1501 roku poprzez małżeństwo syna Alfonsa z Lukrecją Borgią zawarł przymierze z władającymi Rzymem Borgiami. Za panowania Herkulesa Ferrara doszła do najwyższego stopnia swego rozwoju, osiągając sto tysięcy mieszkańców. Herkules wybudował część miasta, na północ od strada della Giuvecca, większą od całej dawniejszej Ferrary. Za panowania Herkulesa I w pełni wykształcił się system skarbowy uznawany, obok weneckiego i florenckiego za najlepszy we Włoszech. Dwór Herkulesa i Eleonory należał do najgłośniejszych ognisk literackich we Włoszech i wywarł niemały wpływ na rozwój ideowy późnego renesansu. Byli z nim związani Tito Strozzi, Matteo Maria Boiardo, Giovanni Pico della Mirandola, Albert Pio, Pietro Bembo.

kontekst: Wzrastająca potęga Estów, szczególnie po zawarciu przez Herkulesa małżeństwa z córką króla Neapolu, skłonił Wenecję do podjęcia w 1481 roku kroków przeciwko Ferrarze. Za pretekst do wypowiedzenia wojny miała posłużyć ekskomunika rzucona przez arcybiskupa Ferrary na reprezentanta interesów weneckich w Ferrarze. Herkules zorientowawszy się, co się święci, w porę nakłonił arcybiskupa, by cofnął ekskomunikę. W tej sytuacji Wenecja wyszukała nowy powód do wojny: zażądała monopolu na wydobycie soli, którą Ferrara eksploatowała z lagun Comacchio. Odprawiona z kwitkiem 3 maja 1482 roku Wenecja wypowiedziała wojnę Ferrarze. Herkules dzięki rozmaitym sojuszom zapewnił sobie pomoc Neapolu, Florencji, Mediolanu, Mantui i Bolonii. Po stronie Wenecji opowiedział się papież, Girolamo Riaro, Siena, Genua i markiz di Monferrato. Na czele wojsk weneckich stanął poróżniony z Ludwikiem Sforzą Robert da San Severino. Herkules powierzył swoją obronę księciu Alfonsowi z Kalabrii i Fryderykowi da Montefeltro, księciu Urbino. Obeznani z bagnistą doliną Padu Wenecjanie zajęli Adrię, Comacchio, zamek Fizarolo, Rovigo i Lendinarę. Oddziały Montefeltra dostały się do niewoli. Tysiące żołnierzy zmarły na malarię. Zapadł na nią sam Montefeltro i 10 września zmarł w Ferrarze. Wenecjanie oblegli Ferrarę, której mieszkańcy umierali od zarazy. Choroba powaliła również Herkulesa. W sytuacji ostatecznego zagrożenia rządów Estów, władzę w mieście objęła silną ręką Eleonora. Dzieci wysłała do Modeny, a chorego męża umieściła w bezpiecznym miejscu. Zastawiła prawie wszystkie klejnoty, wezwała mieszkańców do obrony miasta i ostatecznie je uratowała.

pytanie: Co sprawiło, że Wenecja zdecydowała się na stanięcie przeciwko Ferrarze?
zaznaczony fragment: Wzrastająca potęga Estów
odpowiedź (forma bazowa): Wzrastająca potęga Estów
pytanie nieodpowiadalne: nie