⟵ POPRZEDNIE PYTANIENASTĘPNE PYTANIE ⟶

ID: 3883#1

streszczenie: Plan Marshalla (nazwa użyta przy wprowadzaniu w życie, oficjalna nazwa ang. European Recovery Program, tłum. Program Odbudowy Europy) – plan Stanów Zjednoczonych mający służyć odbudowie gospodarek krajów Europy Zachodniej po II wojnie światowej, obejmujący pomoc w postaci surowców mineralnych, produktów żywnościowych, kredytów i dóbr inwestycyjnych. Nazwa tej inicjatywy pochodzi od nazwiska sekretarza stanu Stanów Zjednoczonych gen. George’a Marshalla, który przemawiając 5 czerwca 1947 na Uniwersytecie Harvarda, przedstawił deklarację pomocy gospodarczej dla krajów Europy, określając jej charakter i warunki otrzymania. Plan odbudowy został opracowany na spotkaniu państw europejskich latem 1947. Oferował taką samą pomoc ZSRR i jego satelitom, ale został odrzucony przez Stalina, a na jego polecenie także przez rządy Polski i Czechosłowacji, które zostały zaproszone do udziału w planie i wyraziły wstępną akceptację przystąpienia do niego. Plan został uchwalony przez Kongres Stanów Zjednoczonych 3 kwietnia 1948 i wszedł w życie tego samego dnia po podpisaniu przez prezydenta Harry’ego Trumana. Program pomocy był realizowany przez 4 lata, od kwietnia 1948 do czerwca 1952. W tym czasie przekazano około 13 mld dolarów (ok. 117 mld – 123 mld dolarów w 2022) w postaci pomocy technicznej i ekonomicznej, aby wesprzeć odbudowę gospodarek krajów europejskich, które dołączyły do Organizacji Europejskiej Współpracy Gospodarczej (OEEC). Bezpośredni wpływ planu na tempo wzrostu gospodarczego gospodarek Europy Zachodniej, m.in. poprzez odbudowę zasobów kapitałowych czy projekty inwestycyjne, oceniany jest jako niewielki, natomiast podkreśla się efekty pośrednie poprzez wzrost wydajności pracy czy odbudowanie zaufania inwestorów dzięki ustabilizowaniu finansów publicznych i zwrotowi ku gospodarce rynkowej. Przez kolejne dwie dekady wiele regionów Europy Zachodniej doświadczało niespotykanego wcześniej wzrostu i dobrej koniunktury. Plan Marshalla był jednym z pierwszych impulsów do integracji europejskiej.

kontekst: Europa Wschodnia nie otrzymała pieniędzy z planu Marshalla, ponieważ rządy kontrolowane przez Moskwę odrzuciły propozycję przystąpienia do programu, otrzymując w zamian niewielką pomoc od Sowietów. Jako odpowiedź na plan Marshalla Sowieci utworzyli Radę Wzajemnej Pomocy Gospodarczej (RWPG). Członkowie RWPG oczekiwali od Związku Radzieckiego ropy naftowej; w zamian dostarczali maszyny, wyposażenie, produkty rolnicze, przemysłowe i dobra konsumenckie. Odbudowa gospodarcza na wschodzie Europy odbywała się znacznie wolniej niż na zachodzie, a gospodarki nie doznały pełnej odbudowy w okresie socjalistycznym, czego wynikiem była gospodarka niedoboru i przepaść pomiędzy zamożnością Zachodu i Wschodu. Finlandia, która nie przystąpiła do planu Marshalla i musiała wypełnić duże reparacje w stosunku do Związku Radzieckiego, odbudowała swoją gospodarkę do poziomu sprzed wojny w 1947 r. Do połowy 1948 produkcja przemysłowa w Polsce, Węgrzech, Bułgarii i Czechosłowacji nieco przewyższyła poziom przedwojenny. We Francji, która otrzymała miliardy dolarów z planu Marshalla, poziom przychodu per capita powrócił do poziomu przedwojennego w 1949 r.

pytanie: Jaki sojusz zawarty został w odwecie na plan Marshalla?
zaznaczony fragment: Radę Wzajemnej Pomocy Gospodarczej
odpowiedź (lemat): Rada Wzajemnej Pomocy Gospodarczej
pytanie nieodpowiadalne: nie